Okul Psikolojik Danışma ve Rehberlik Programları: Kariyer Uyum Yetenekleri Açısından Bir İnceleme

Okul Psikolojik Danışma ve Rehberlik Programları: Kariyer Uyum Yetenekleri Açısından Bir İnceleme

School Counseling and Guidance Programs: Examination of Career Adaptabilities

Nurten KARACAN ÖZDEMİR & Ahmet AYAZ

ÖZET
21. yy. ile gelen Endüstri 4.0 gibi değişim ve gelişmeler karşısında, gençleri gelecek kariyerlerine ve iş dünyasına hazırlamada okul rehberlik servislerinin rolü ön plana çıkmaktadır. Bu doğrultuda okul psikolojik danışma ve rehberlik programlarının, öğrencilere kariyer uyum yetenekleri gibi çağın gereklerine yanıt verebilecek becerileri kazandırmaya yönelik içerikler sunması proaktif bir adım olacaktır. Bu bağlamda, bu çalışmada okul rehberlik servisi yıllık programlarının kariyer uyum yeteneklerine yönelik çalışma ve uygulamalar içerip içermemesi açısından değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Maksimum çeşitlilik örnekleme yöntemi aracılığıyla Gaziantep ilinin farklı ilçelerinden farklı okul türleri olacak şekilde belirlenen sekiz program çalışma grubunu oluşturmuştur. Kariyer Yapılandırma Kuramı doğrultusunda oluşturulan kod listesi kullanılarak, Maxqda 12 programı ile yıllık programlar içerik analizine tabi tutulmuştur. Bulgulara göre programlar özellikle kendini ve meslekleri keşfetme göstergeleri ile en çok Merak boyutuna (n=265, %58) yönelik içerik sunmuştur. Bunu, öne çıkan geleceğe hazırlanma ve yönelme alt temaları ile İlgi (n=161, %35) boyutu izlemiştir. Güven (n=29, %6) özellikle problem çözme göstergesi ile üçüncü sırada gözlemlenirken, programlarda Kontrol (n=3, %1) boyutuna yönelik çalışmalar neredeyse tespit edilememiştir. Bu bulgular, gelecek işgücünün 21. yy. gerekleri doğrultusunda hazırlanmasında okul rehberlik programlarının kariyer uyum yeteneklerinin; özellikle de karar verme becerileri, süreklilik, otonomi ve kendine güvene yönelik becerilerin kazandırılmasına yönelik güncellenmesine duyulan ihtiyaca işaret etmiştir.

ABSTRACT
The role of school counseling has become prominent in supporting the youth for their career future and the world of work according to the requirements of 21st century and its emerging challenges such as Industry 4.0. Along with this, it will be a proactive attempt if school counseling curriculums aim to support some crucial competencies like career adaptability in responding the requirements of our era. This study examined annual school counseling programs to assess whether they include interventions enhancing career adaptability of students. By using maximum variation sampling, eight high schools that represented different school types and districts of Gaziantep were selected. Using a coding schema based on Career Construction Theory, the programs were analyzed via a computer-assisted program of Maxqda 12. The results revealed that the programs mostly included the interventions regarding Curiosity (n=265, %58), especially for self and occupational exploration. Next, Concern (n=161, %35) including preparing for future and orientation to future, Confidence (n=29, %6) including problem solving were observed, consecutively. Last, Control (n=3, %1) and its descriptors were almost absent in the programs. The findings implied that school counseling programs should be enriched to promote the 21st skills, especially for decidedness, the sense of control over career future, persistence, autonomy and confidence, in order to support the youth in constructing their careers.

ANAHTAR KELİMELER: endüstri 4.0, 21 yy. becerileri, kariyer uyum yetenekleri, okul rehberlik programları, program değerlendirme

KEYWORDS: 21st century skills, career adaptability, school counseling programs

DOI : [PDF]